Dijital dönüşüm ve dijital pazarlama alanlarında, kullanıcıların web sayfalarını tanıyabilmesi için web tasarım önemli bir araçtır. Tasarım kullanıcı odaklı ilerler ve sadık kullanıcıları yakalamak önemlidir. Kullanıcı deneyimi ve etkileşimini artırmak kullanıcıları, sadık kullanıcıya dönüştürür. Yani kişilerin tasarımı tanıyabilmesi, kolay ve hızlı şekilde faydalanabilmesi sadık kullanıcılar kazanmakta yardımcı olur. Kullanıcı deneyimleri, duygu ve düşünceleri tasarımda iki terimi ortaya çıkarmıştır. Bu kavramlardan biri UI (User Interface) arayüz tasarımı diğeri ise UX kullanıcı deneyimi tasarımlarıdır. Bu tasarımları ortaya çıkaran kişiler UX Designer ve UI Designer olarak adlandırılır. UX ve UI tasarımlar arasında ince bir fark bulunsa da temelde her ikisi kullanıcılara fayda sağlama odaklıdır.

Kullanıcı deneyimi ve arayüz olarak açıklanan bu iki kavrama örnek olarak şampuan şişelerini verebiliriz. Duş almak başlı başına konfor ve rahatlık hissi sağlar ve bu huzuru bozacak her şeyi ortadan kaldırmak istenir. Ancak şampuanlar için bu durum söz konusu bile olamazdı. Önceleri şampuan şişelerinin kapak kısımları yukarı doğru tasarlanıp dik bir şekilde dururken kullanımı zorlaştırabiliyordu. Şimdi ise şampuan şişelerinin kapaklarının tıpkı alt kısmı gibi tasarlanıp o şekilde sabit durabilmesi şampuan kullanımını kolaylaştırırken aynı zamanda şampuan israfının da önüne geçmiştir.

UX tasarımlar, kullanıcı deneyimleri, beklentileri, gerekli ya da gerekli olmayan tüm yönleriyle ilgilenir. Kullanıcıların dikkatini çeken analitik taslaklar oluşturur. Elindeki veriler doğrultusunda, UI tasarımda olması gerekenler için varsayımlarda bulunur. Sürekli, kullanışlı ve sorunsuz bir tasarımda olması gerekenleri ortaya koyar. Kısacası UX tasarımcı nasıl bir yol izlenmesi konusunda stratejiler oluşturur. UI ise bilgi işlem aşamasına geçer ve tasarım için strateji oluşturur. UI bu aşamada yaratıcı olmak zorundadır. Ayrıca UI tasarımın, basit ve sorunsuz olması kullanılabilirlik ve sürdürülebilirliği etkileyip kullanıcıya iyi bir deneyim yaşatır.

UX Designer

UX Designer, tasarımda bilimsel metotlara dayanarak hareket eder. Arayüz tasarımdan ziyade kullanıcı etkileşimine odaklanır. Kullanıcı memnuniyetlerini temel alır. Tasarım ortaya çıkmadan önce gereken araştırma aşamasında yer alır. Yüzeysel olarak tasarım modelleri oluşturur. Tasarımın ilk çalışmalarını ortaya koyar. Dijital platformlarda sürdürülebilirliği sağlamak için kullanıcıların deneyimlerine odaklanır. Tasarımlar ve kullanıcılar arasındaki karşılıklı etkileşiminin nasıl olacağını ve nasıl artırılabileceğini simüle eder. Böylece gerekiyorsa kullanıcı deneyimi odaklı iyileştirmeler ve artırılmış etkileşim için tasarım elementlerini kullanır.

UX Design çok farklı konular içermektedir. Hatta UX’in bazen bir tasarımcı olması bile aranmaz. Çünkü hisler ve içgüdüsel tepkileri temel alarak öngörüler oluşturur. Tasarımın görüntüsünden çok kullanıcılarda uyandırdığı duygular ve hislere odaklanır. Kullanıcı genelde basit, sorunsuz, kullanılabilirlik açısından hızlı ve kolay bir şekilde karşılanmak ister. Kullanıcılara bu konuda iyi bir deneyim yaşatma görevi UX tasarımcı sayesinde olur. Grafik tasarım araçları ile analizleri ortaya çıkarır.

Bilgilerin doğru bir şekilde koordine edilebilmesi için UX tasarımcının birçok alanda bilgi sahibi olması gerekir. UX tasarımcı, bilgi mimarisi, etkileşim sağlayan tasarımların testleri, kullanılabilirlik ve içerikle uyumlu tasarımlar gibi konuları araştırması gerekir.

UX Tasarımın Artıları

UX tasarımcının birçok alanda bilgi sahibi olması gerektiği konusuna değinmiştik. UX’ in geniş ve kapsamlı olmasında bazı artıları etkilidir. Öncelikle bir UX tasarımcının; psikoloji, antropoloji ve sosyoloji alanlarında bilgi sahibi olması onun için artı sağlayacaktır. Çünkü kullanıcıların ruh halini anlamak, yaşadığı anın içinde bulunmak ve buna bağlı olarak yapılan tasarımın onlarda uyandırması istenen duyguları yaşatmak için UX tasarımcının donanımlı olması yararına olacaktır. UX, kullanıcı gibi hissettiği zaman onların beklentilerini de anlayabilir. Örneğin bir e-ticaret sitesinde müşteriler ürün alımından kapıya teslim işlemi aşamasına kadar hız ve güven ister. UX Designer, deneyimleriyle empati yapabilmeli ve problem yaratmayacak modeller ortaya çıkarmalıdır. UX Designer yalnızca içgüdüleriyle hareket etmez. Aynı zamanda test tekniklerini bilmesi kendisine artı getiri sağlayacak diğer unsurlar arasındadır. UX tasarımcı, ürün ortaya çıktıktan sonra test etmeye zaman ayırmalıdır. Çünkü maliyet ve zamandan tasarruf etmek herkes için önemlidir. İşletmelerin birçoğu kazanç odaklı olduğundan zaman ve maliyet kaybının bilincinde değildir. Varsayımlarına dayanarak testlere vakitlerinin olmadığını belirtirler. Testlerin ihmal edilmesi ise çözülemez sorunlar yaratır. Hatta bazen bir işi en baştan yapmayı bile gerektirebilir. Sorunlar ortaya çıkmadan çözümlerine ulaşabilmek için ürünlerin test edilerek geliştirilmesi gereklidir. Böylece kullanıcı dostu ürün ortaya çıkmış olur. Emeklerin boşa gitmemesi, zaman ve maliyet kayıplarının yaşanmaması adına testlerin önemi ve gerekliliği müşterilere anlatılmalıdır. UX tasarımcının bilinçle vereceği brifingler sorunsuz ürünler ortaya çıkararak başarısına katkı sağlayacaktır.

UX Designer Nasıl Olunur?

Kullanıcı deneyimi tasarımlarının popülerliğinin artmasına bağlı olarak bu alanda birçok tasarımcıya ihtiyaç duyulmaktadır. Üniversitelerde UX alanında kapsamlı olarak halen lisans ya da yüksek lisans programı bulunmamaktadır. Ancak tasarım alanında azda olsa bilgisi olan herkesin öğrenerek kendini geliştirilebileceği bir iş kolu olarak avantajını korumaktadır.

UX Designer alanında sektörde yer almak için başlangıç ve aksiyon noktaları önemlidir. UX Designer alanında kariyer sahibi olmak isteyen ve ilgili kişiler için Konya UX/UI Tasarım olarak yararlı birkaç adımdan bahsedeceğiz. “Nasıl UX Designer olunur?” sorusuna karşılık, çizilecek yararlı bir yol haritası kariyer edinmede alternatif bir çözüm sunacaktır.

1.Yeteneklere Uygun Rolü Seçmek

UX tasarımlar içerisinde birçok pozisyonu barındırır. Her işletme verilen pozisyonda yetenekli ve ilgili kişilere ihtiyaç duyar. Aksiyon arayan biri için gireceği takımda statüsünü önceden belirleyerek hareket etmesi önemlidir. Öncelikle UX Designer olarak bu alanda rol ve konum belirleyerek ilk adım atılmalıdır. UX, geniş ve kapsamlı bir alana sahip olduğundan dolayı belirlenen roller şu şekildedir:

1. Proje yönetimi alanında uzmanlaşmak için; ekip çalışmasına hakim olmak ve UX projelerinde ekip müşteri dengesini kontrol ederek düzenli sunum ve direktiflerde bulunmak gerekir.


2. Kullanılabilirlik testlerinde yer almak için; doğru sorular sorabilme kabiliyetine yeterince sahip olmak, empati yapmak, elde edilen verileri biraraya getirebilmek ve ortaya çıkan ürünün hedef kitle analizlerini ortaya koymak gerekir. Ayrıca kitlenin anlık ve gelecekteki ihtiyaçlarını, engellerini anlayıp rakip analizleri de yaparak, trend hedefler ortaya çıkarır.


3. Bilgi mimarisinde (Information Architect) yer almak için; veriler ve analizler yardımıyla yapısal tasarımlar ortaya koyarak, organize ve gruplandırmalar ile aranma ve isimlendirme özelliklerini birleştirerek kullanılabilir ölçüde hiyerarşi ortaya çıkarabilmek gerekir.


4. Interaction Designer (IXD) ilgilisi için; öncelikle bu kavram arayüz tasarım içerikleriyle ilgili olduğu için UI Designer ile karıştırılmamalıdır. Çünkü UX tasarım bir tasarımın hayata geçmeden önceki tüm soyut aşamalarıyla ilgilenir. Ancak UI için kullanılabilir veriler sunduğu için bağımsız düşünülemez. Dolayısıyla IXD arayüzün yerleşimindeki akışlardan sorumludur. Ürün arayüzlerinde yapılacak işlemlerde ortaya çıkan görünümün nasıl olacağıyla ilgilenir. Bir kullanıcı gibi arayüzde olması gereken kriterleri belirler ihtiyaçlar doğrultusunda arayüz hazırlığına başlar.

2.Online Seminerlere ve Topluluklara Katılın

Projelerde yer alınacak statü belirlendikten sonra eğitimler üstlenilen role göre alınır. Ücretli ya da ücretsiz olarak eğitim veren birçok eğitim ve seminerlere aktif katılmak gerekir. Coursera ve Udemy gibi platformlar ücretsiz eğitimler için tavsiye edilir. Yine kısa sürede daha nitelikli eğitim tamamlamak için ücretli eğitim veren çevrimiçi siteler mevcuttur. Ücretli ya da ücretsiz alınan her eğitim kişinin kendine yapacağı en iyi yatırımdır.

3.Eğitimleri Teoride Bırakmayın

Online eğitimler sonunda kazanılan her bilgi pratikte uygulanmadığı sürece havada kalır ve kalıcı öğrenmeyi ya geciktirir ya da tamamen ortadan kaldırır. Teoride kalan bir bilgi unutulduğu zaman tekrar öğrenmek zor gelir. Hatta bazen hiç öğrenilmeden boşa giden zaman ve maliyet kaybına neden olabilir. Bu nedenle bilgileri pekiştirmek için el alışkanlığı kazanmak gerekir.

Bilgilerin pekişerek pratikleşmesi için bir “Sketch, Maqups” gibi çizim programlarına sahip olmak arayüz tasarlamaya başlamak için yeterlidir. Mobil tasarımlar için Pttrns sitesi trend ve hızlı üretimler ortaya çıkarmak için tavsiye edilir. Başlangıç aşamasındaki bu araçlar, tasarım konusundaki karar ve hakimiyeti arttırmaya yarar. Wireframe’ler tasarlanırken öğrenecekleriniz; html 5’te yer alan header ve footer etiketlerini kullanabilecek, nedir ve nerede kullanılır gibi soruların cevaplarını bulabileceksiniz.

4.Güncel Olun

Tasarım hakkında kurumsal şirketlere ait birçok blog sayfası mevcut. Google, Microsoft gibi asıl kaynakların yazılarından faydalanmak güncelliği korur.

5.Sürekli Okumak Önemli

Bildiklerimiz bir damla su bilmediklerimiz ise okyanustur. Okumayı seviyorsanız IXD hakkında yazılmış birçok makaleyi okumanız gerekir. Makalelerle beraber blok yazıları, kitaplar bu alandaki gelişime katkı sağlayacaktır. Kişilerin başarı hikayeleri, başarısızlığa giden yolda yaptığı yanlışlar gibi yaşanmışlıkları tecrübe edinerek ders niteliğinde bilgiler edinmeye, öğrenilen bilgileri işlemeye gayret edilmelidir. Başarısız tasarlanan birçok elementin eksik ya da yanlış yönlerini okuyarak tespit etmek sektörde kişisel gelişime katkı sağlayacaktır.

6.İlham Veren Tasarımları İncelemek

Tasarım konusu ne olursa olsun araştırma aşamasını konuya göre yapılmalıdır. Örneğin bir sosyal medya tasarımı ortaya çıkaracaksanız önce trend olan sosyal medya mecralarını daha sonra trend olmayın ama tasarımı etkileyici olan sosyal ağları incelemek ortaya konulacak tasarım için ilham kaynağı olacaktır. Tasarımı ortaya çıkaran kişileri ve daha sonraki çalışmalarını araştırıp, incelemek tasarım geliştirmeye yardımcı olacaktır. Tasarımlardaki problemlerden ziyade kullanıcı deneyimleri sonucundan ortaya çıkan sorulara yönelmek doğru cevaplar ortaya çıkarmaya yarayacaktır.

7.Sosyalleşmek

Yapılan her yatırımın karşılığını almak için doğru anı beklemekten çok doğru anı yaratmalısınız. Aldığınız eğimler ve araştırmalar sonucunda nitelikli bir tasarımcı olduğunuzu düşünüyorsanız sırada sektöre adım atmak kalır. İş dünyasına yalnızca cv doldurmak ve aranmayı beklemek gözüyle bakmamak gerekir. Benzer alanda nitelikli tasarımcılarla tanışmak, etkinliklere katılmak, etkileşim kurmak kişiye sektörde alacağı rolün değerini belirlemeye yarar. UX etkinlikleri, pazarlama, online seminerler vs. etkileşim kurulabilecek etkinliklerden yalnızca birkaçıdır.

8.Popüler Tasarımları Farklı Bakış Açısıyla Tekrar Tasarlamak

Kullanıcı deneyimi kabul gören özgün tasarımları inceleyip “Ben olsam nasıl tasarlardım?” sorusu ile yola çıkılabilir. Trend bir tasarıma örnek olarak Çiçek Sepeti sitesinin ürün listeleme ve sepete ekleme aşamaları benzersiz bir tasarımla tasarlanabilir. Ortaya çıkan tasarımlar nitelikli tasarımcılarla paylaşılıp fikirlerini değerlendirmeye almak ise kullanıcı deneyimi gibi görülebilir. Yeni bir bakış açısı ile kullanıcı dostu bir tasarım ortaya çıkarıldığında Dribbble ve Behance gibi platformlarda paylaşılması sektörde prestij kazanmak adına önerilir.

9.İş Görüşmesine Giderken Hazırlıklı Olmak

Bir işe başvuru aşamasında işyerinin istediği ilk şey bir portfolyonuzun olup olmadığıdır. Portfolyo hazırlarken bir tasarım işi almış gibi özenle hazırlayıp iş görüşme aşamasında sunmak, işinizi ne kadar ciddiye aldığınızı ve bulunmaz bir aday olunduğu izlenimi yaratacaktır. Dolayısıyla tasarım portfolyosunda temel tasarım kurallarına dikkat etmek hakkınızda bilgi veren ufak püf noktalar olacaktır. Portfolyoda bulunan tüm tasarımlar yukarıda bahsedilen sosyal platformlarda da yerini alması artı kazandıran izlenim uyandıracaktır.

10.Yeterince Nitelikli Hissetmemek

Öğrenmek ve öğrendiklerini kullanmak kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Bu bilinçle hareket edip yeterince nitelikli olduğunu hissetmemek gayet doğaldır. Çünkü öğrenmek için bazılarının çok çalışıp çok pratik yapması gerekirken bazılarının daha az çalışma ve pratikle hareket etmesi yeterli olur. Nitelikli hissetmemek ya da yeteneğinin farkında olmamak gibi konularda staj yapmak özünde basit gibi görünen ancak ileriye doğru götürülecek başarı basamaklarını sağlam zemine oturtmaya yarayacaktır. Staj yapmak bile tek başına çözüm olabilir ancak yanlış yerde yapılacak staj sektöre daha adım atamadan pes etmeye neden olacaktır. Staj yerini doğru belirledikten sonra iş yerinde verilen her görevi yerine getirmeye, iş stratejilerini takip etmeye ve incelemeye özen gösterilmelidir. Stajyerlere çok iş yükü biner ve sömürülür gibi bir algı toplumumuzda yer alsa da nitelikli bir iş yerinde alınacak birçok bilgi ve deneyim ile sömürülen taraf iş yeri olur. Ne kadar sömürürseniz o derece kariyerinize yön verirsiniz.

UI Designer

UI Designer, uzun ve kaliteli etkileşim sağlamayı amaçlayıp olumlu yönlendirmelerle arayüzü tasarlar. Biraz daha açacak olursak kullanıcıların okuyabileceği metin ve içeriklerin tipografyası, ekran düzen ve geçişleri, arayüz animasyonları, resimler hatta tıklanacak yerlerin düğmeleri dahil somut olarak etkileşim sağlayan her şey arayüz tasarımcının alanına girer. Kısacası web sitesi, mobil uygulama gibi tasarımların dijital ortama aktarılmasını sağlayan grafik düzenidir.

Online platformlarda görünün tüm arayüz tasarımlarının amacı kullanıcıyı fazla düşündürmeden görsel olarak yönlendirmektir. İnternet arayüzünde görünen, tıklama butonları, metinler, resimler, yazı alanları, renk skalaları, ikonlar, oran-orantı gibi kullanırken etkileşim içinde olunan her şey, UI Designer tarafından geliştirilip kullanıcılarla buluşur.

UI Designer, UX tasarımcının yönerge ve direktifleri doğrultusunda yaratıcı bir tasarım ortaya çıkarır. Müşteri deneyimlerini olumlu etkileyecek iyileştirme ve geliştirme yöntemlerini ortaya koyarken UX tasarımcının oluşturduğu grafik elementlerini dikkate alır. Müşteri deneyimlerini ele alırken, dikkat çeken ve sürdürülebilen dizayn ortaya çıkarmaya odaklanır.

UI Tasarımın Artıları

UI tasarımlar kullanıcı ile direkt etkileşim sağlayan birçok teknolojik bağlantıları temsil eder. Bu nedenle UI Designer, günlük hayatta kullanılan birçok teknolojik bilgiye sahip olmalıdır. Dijital ekrana sahip ya da bir görselliği olan her şeyin arayüz tasarıma ihtiyacı vardır. UI tasarımcının dijital medya alanında alacağı eğitimler ve yapacağı çalışmalar potansiyelini artırmaya yardımcı olacaktır.

UI Designer kendisine katkı sağlayacak küçük püf noktalar; teknik bilgi, beklentileri tespit ederek karşılamak, benzersiz yaratıcı aksiyonlar ve etkileşim kurallarına hakim olmak, kullanıcı dostu tasarımları yeniden tasarlayabilmek ve kullanıcı dostu tasarım yaratmak, gibi alanlarda daha çok faaliyet gösterir. UI tasarımda yaratıcı somut görseller elde edebilmek için bu alanlarda bilgi sahibi olmak avantaj sağlayacaktır.

UI Designer Nasıl Olunur?

UI tasarım tamamen arayüz odaklıdır. UI tasarımcılar bir arayüz projesini hayata geçirirken, görsel aksiyon, genel yapılanma, harekete geçirme gibi ögeleri çekici hale getirirken, uyum ve estetik kaygısı taşır. Kullanıcılara rahat ve konforlu dolaşım sağlarken iyi bir deneyim yaşatmayı amaçlar. UI tasarımcı nasıl olurum? Sorusunun cevabını Konya UX/UI Designer ile ele alırken iyi bir deneyim yaşamak için izlenecek yollar:

1. Hedef kitlenin tüm özelliklerinin yer aldığı grafikleri analiz etmek
2. Hedef kitlenin beklenti ve taleplerini kestirebilmek
3. Tasarımın konusuna göre çalışma planı ve araştırma yapmak
4. Araştırma konusunda rakip analizine öncelik vermek
5. Her estetik açının var olduğu kurallara uymak
6. Site şemaları, animasyonlar, logolar ve tüm görselleri belirleyecek plan oluşturma
7. Temsili arayüz şeması oluşturabilmek için site şemasından yararlanma
8. Geliştirme ve geri bildirimlere dayanarak tasarımı senaryolaştırmak
9. Uygunluk testleri yapılırken kurumsal kimliğin dışına çıkmamaya özen göstermek
10. Yalnızca web uyumlu tasarımlara odaklanmamak
11. Mobil cihaz uyumlu ve işletim sistemleri uyumlu tasarımlar
12. Kullanılabilirlik ve sürdürülebilirlik testleri yapmak

UX/UI Arasındaki Farklar

UX/UI Designer arasında farklar bulunduğuna değinmiştik. Birbiriyle ilişkili olan bu iki kavramın bazen karıştırılmasının nedeni aralarındaki farklardır. Konya web tasarım olarak bu iki kavram arasındaki karşılaştırmaları sizler için ele aldık.

1. UX/UI aralarında koordineli olarak takım şeklinde çalışması gereklidir. Çok yetenekli bir tasarımcı ise her iki kavramda bir kişiye ait olabilir.


2. UI görsel elementlere odaklanıp çekici hale getirirken aynı zamanda UX tasarım deneyimlerine katkı sağlar.


3. UX/UI tasarımcı problemi ortak bir paydada ele alırken birçok araç gereçleri kullanmanın yanında yeteneklerini de sergiler.


4. UX analitik ve gözleme dayalı gerçekleşirken UI arayüzde görsel odaklıdır.


5. UX soyuttur yani kullanıcıya deneyim yaşatmadan ne tür bir deneyim yaşayacağını önceden analiz eder.


6. UX görselle ilgilenmekten çok görselin hissettirdikleri ve yaşatacağı deneyimle ilgilenirken UI görseli ortaya koyarak UX’in analizlerini hayata geçirir.


7. UI somuttur yani UX taraflı elde edilen tüm veriler işlenir ve kullanıcının karşısına çıkar.


8. UX kullanıcı ihtiyaçlarına göre tasarım geliştirmeleri yaparken UI bu yenilikleri yaratıcı bir tasarımla yeniden ortaya çıkarır.


9. UX tasarımın kullanıcıyla buluşmasının ardından tekrar bir değerlendirme yapma ihtiyacı hisseder ve yeni verileri UI tasarımcı ile değerlendirir.


10. UX bir yapı gibi düşünülebilir. Yapının iskelesini ana hatlarıyla ortaya koyar. UI giydirmeleri yaparken iskelenin yapısına göre hareket eder.


11. İkisinin de en önemli amacı kullanıcılara konforlu bir deneyim yaşatıp, hızlı, kolay ve ulaşılabilir ögeler tasarlayarak kullanıcıları sitede uzun süre tutabilmektir.

UX/UI Temel İlkeleri

1. Düzen: Kullanıcı hiyerarşik bir düzen içerisinde gezinme yaptığında aradığını çabucak bulabilmelidir. Web sitesinin sürdürülebilir olabilmesi için kullanılabilirliğin kolaylaştırılarak, kullanıcıların sitede kaybolmaması amaçlanmalıdır.


2. Tutarlı Tasarımlar: Tasarımların temelinde var olan kurallara göre hareket edildiği zaman bir tutarlılık olması beklenir. Aksi halde kullanıcının alışkanlıklarının dışında, alakasız ve birbiriyle uyumsuz tasarımlar tutarsızlık imajı sergiler. Örneğin bazı butonlar kullanıcıların alışık olduğu yerlerde olduğu için bunların yerlerini değiştirmek olumsuz bir geri dönüş alır. Zaman ve maliyetten tasarruf yapabilmek ve prestij sağlayabilmek için tasarımların tutarlı olması önemlidir.


3. Kullanıcı Yorumları: Web sitesinde kullanıcıların görüşleri kullanıcı deneyimini ölçmek için önemlidir. Geri dönüş alabilmek için kullanıcıların karşısına çıkacak soruları tasarlamak, kullanılabilirliği teyit etmek adına son derece önemlidir.


4. Kontrol: Kullanıcı kontrolün kendisinde olduğu hissine kapılmalıdır. Yapacağı seçimleri tekrar eski haline getirebilmeli, filtreleme ve kısa yollarla kontrolü elinde tutmalıdır.


5. Ulaşılabilirlik: Kullanım engellerinin erişilebilirlik açısından zarar vereceği bilinciyle tasarım hayata geçmelidir. Uyum, kontrast, renk vs. bu durumda başlıca etkenlerdir.